اعلام حریق چیست؟ راهنمای جامع سیستم‌های اعلام حریق و کاربرد آن‌ها

اعلام حریق چیست ؟ سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی است که برای تشخیص سریع آتش‌سوزی و هشدار به ساکنین یا نیروهای امدادی طراحی شده است. هدف اصلی از نصب این سیستم، کاهش خسارات جانی و مالی و ایجاد فرصتی برای واکنش سریع در هنگام بروز حریق است.

در دنیای امروز که ایمنی ساختمان‌ها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مهندسی شهری است، وجود سیستم اعلام حریق نه‌تنها یک الزام قانونی بلکه نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری در برابر جان انسان‌هاست.

مقدمه‌ای بر ضرورت استفاده از سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها

در هر ساختمان، خطر آتش‌سوزی همیشه وجود دارد؛ از اتصال برق در وسایل خانگی گرفته تا نشت گاز یا بی‌احتیاطی در محیط‌های صنعتی. بدون سیستم اعلام حریق، تشخیص آتش‌سوزی معمولاً زمانی انجام می‌شود که دیر شده است.
سیستم اعلام حریق با تشخیص زودهنگام دود یا حرارت، می‌تواند چندین دقیقه طلایی برای نجات افراد و مهار آتش فراهم کند. این دقایق حیاتی، تفاوت میان یک حادثه کوچک و فاجعه‌ای بزرگ را رقم می‌زنند.

تعریف سیستم اعلام حریق چیست و نحوه عملکرد آن چگونه است

هدف از طراحی سیستم اعلام حریق چیست ؟

هدف از طراحی سیستم اعلام حریق چیست ؟ هدف این سیستم، شناسایی سریع آتش، اطلاع‌رسانی به ساکنین و ارسال سیگنال هشدار به مراکز کنترل است. این فرآیند به کاهش خطر، نجات جان افراد و جلوگیری از گسترش آتش کمک می‌کند.

انواع سیستم‌های اعلام حریق چیست ؟

سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)

در این نوع سیستم، تجهیزات در زون‌های مختلف نصب می‌شوند. هر زون نمایانگر یک ناحیه از ساختمان است و در صورت بروز حریق، چراغ مربوط به همان زون روشن می‌شود.

سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable)

در این مدل پیشرفته، هر تجهیز دارای آدرس منحصربه‌فرد است. بنابراین، محل دقیق وقوع حریق از طریق پنل کنترل قابل تشخیص است. این سیستم برای ساختمان‌های بزرگ و حساس بسیار مناسب است.

سیستم اعلام حریق بی‌سیم (Wireless)

در این سیستم از کابل‌کشی استفاده نمی‌شود. نصب آن سریع‌تر است و برای بناهای تاریخی یا پروژه‌های موقت گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود.

اجزای اصلی سیستم اعلام حریق چیست ؟

دتکتور دود

دتکتور دود یکی از مهم‌ترین اجزاست برای تشخیص نشانه‌های اولیه آتش استفاده میشود که وجود دود در فضا را تشخیص داده و هشدار می‌دهد.

برای خرید دتکتور دود زیتکس و مشاهده قیمت روز دتکتور دود زیتکس به صفحه دتکتور دود زیتکس مراجعه کنید

دتکتور حرارتی

در مکان‌هایی که دود ممکن است طبیعی باشد (مثل آشپزخانه‌ها)، از دتکتور حرارتی برای تشخیص افزایش دما استفاده می‌شود.

شستی اعلام حریق

دکمه‌ای قرمز رنگ است که افراد در صورت مشاهده آتش، می‌توانند به صورت دستی سیستم هشدار را فعال کنند.

برای خرید شستی اعلام حریق زیتکس و مشاهده قیمت روز شستی اعلام حریق زیتکس به صفحه شستی اعلام حریق زیتکس

مراجعه کنید

پنل کنترل مرکزی

مرکز فرمان سیستم است که اطلاعات را از حسگرها دریافت و آژیرها را فعال می‌کند.

برای خرید پنل اعلام حریق زیتکس ZX-N 10 Pro و مشاهده قیمت روز پنل اعلام حریق زیتکس ZX-N 10 Pro به صفحه پنل اعلام حریق زیتکس ZX-N 10 Pro مراجعه کنید

آژیر و فلاشر

این اجزا وظیفه دارند ساکنین را از خطر آتش‌سوزی با صدا و نور مطلع کنند.

برای خرید آژیر فلاشر زیتکس و مشاهده قیمت روز پنل آژیر فلاشر زیتکس به صفحه آژیر فلاشر زیتکس مراجعه کنید

نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق چیست مرحله به مرحله

تشخیص حریق: دتکتورها دود یا حرارت غیرعادی را شناسایی می‌کنند.
ارسال سیگنال: اطلاعات به پنل کنترل مرکزی منتقل می‌شود.
اعلام هشدار: آژیرها و فلاشرها فعال می‌شوند.
اقدامات بعدی: در برخی سیستم‌ها، هشدار به آتش‌نشانی یا سیستم اطفاء خودکار ارسال می‌شود.

استانداردهای نصب و اجرای سیستم اعلام حریق در ایران

نصب سیستم‌های اعلام حریق باید بر اساس استانداردهای مشخصی انجام شود تا از عملکرد صحیح و قابل اعتماد آن اطمینان حاصل گردد.

الزامات سازمان آتش‌نشانی

در ایران، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری‌ها دستورالعمل‌هایی دقیق برای طراحی و نصب سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها صادر کرده‌اند.
این الزامات شامل موارد زیر است:

نصب دتکتور دود در کلیه مسیرهای فرار (راه‌پله‌ها و راهروها)
استفاده از تجهیزات دارای تأییدیه سازمان آتش‌نشانی
نصب پنل مرکزی در مکان‌های در دسترس و قابل رویت
انجام تست عملکردی در پایان پروژه

استانداردهای بین‌المللی (NFPA و BS)

در سطح بین‌المللی، استانداردهای NFPA 72 (از آمریکا) و BS 5839 (از انگلستان) دو مرجع اصلی طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام حریق هستند.
این استانداردها مواردی مانند نحوه سیم‌کشی، فاصله دتکتورها، آستانه حساسیت و نوع تست‌های دوره‌ای را مشخص می‌کنند.

مزایا و اهمیت سیستم اعلام حریق در کاهش خسارات جانی و مالی

استفاده از سیستم اعلام حریق یکی از موثرترین راه‌های حفظ ایمنی در برابر آتش‌سوزی است. برخی از مهم‌ترین مزایا عبارت‌اند از:

کاهش تلفات جانی: تشخیص سریع آتش، فرصت فرار و نجات را فراهم می‌کند.
کاهش خسارات مالی: اطلاع زودهنگام موجب می‌شود نیروهای امدادی قبل از گسترش آتش وارد عمل شوند.
افزایش ایمنی سازه: وجود سیستم اعلام حریق از الزامات دریافت پایان کار برای ساختمان‌های عمومی و بلندمرتبه است.
هشدار خودکار و دقیق: در سیستم‌های آدرس‌پذیر، محل دقیق حریق شناسایی می‌شود که موجب تسریع عملیات اطفاء خواهد شد.

خطرات ناشی از عدم استفاده از سیستم اعلام حریق

تفاوت بین سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق

بسیاری از افراد این دو اصطلاح را به اشتباه یکسان می‌دانند؛ در حالی که اعلام حریق تنها وظیفه هشدار و اطلاع‌رسانی دارد، اما اطفاء حریق وظیفه خاموش‌کردن آتش را بر عهده دارد.

ویژگی	سیستم اعلام حریق	سیستم اطفاء حریق
هدف اصلی	تشخیص و هشدار آتش	خاموش کردن آتش
اجزا	دتکتور، پنل، آژیر	کپسول، اسپرینکلر، پمپ
نوع عملکرد	الکترونیکی و هشداردهنده	مکانیکی و عملیاتی
زمان فعال‌سازی	قبل از گسترش آتش	هنگام وقوع آتش

کاربردهای سیستم اعلام حریق در صنایع و ساختمان‌ها

سیستم‌های اعلام حریق تقریباً در تمام محیط‌هایی که احتمال آتش‌سوزی وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند:

ساختمان‌های مسکونی و اداری

در آپارتمان‌ها و دفاتر، اعلام حریق نقش حیاتی در حفظ جان ساکنین دارد. معمولاً از سیستم‌های متعارف در این مکان‌ها استفاده می‌شود.

بیمارستان‌ها، کارخانجات و مراکز تجاری

در این مکان‌ها به دلیل وسعت و حساسیت بالا، استفاده از سیستم‌های آدرس‌پذیر یا ترکیبی الزامی است. این سیستم‌ها قابلیت تشخیص محل دقیق حریق را دارند.

برندهای معتبر تولیدکننده سیستم‌های اعلام حریق

برندهای ایرانی

زیتکس (Zitex): یکی از محبوب‌ترین برندهای داخلی با کیفیت بالا و قیمت مناسب.
تسلا (Tesla): تولیدکننده سیستم‌های آدرس‌پذیر و متعارف با تأییدیه سازمان آتش‌نشانی.
سنس (Sens): محصولی ایرانی با گارانتی معتبر و پشتیبانی گسترده.